เวงกเฏศวรมนเทียร (Venkateswara Temple) เป็นโบสถ์พราหมณ์ที่ตั้งอยู่ในเมืองหุบเขาติรุมลา นครติรุปติ อำเภอจิตตูร์ รัฐอานธรประเทศ ประเทศอินเดีย สร้างขึ้นเพื่อบูชาพระเวงกเฏศวร ปางหนึ่งของพระวิษณุที่เชื่อว่าอวตารลงมา ณ สถานที่นี้เพื่อปกป้องมนุษย์จากปัญหาทั้งปวงในกลียุค จึงทำให้ที่นี่มีอีกชื่อว่า กาลียุคไวกูณฐ์ หรือ กาลียุควิษณุโลก และองค์เทพก็มีอีกพระนามว่า กลียุคปรัถยักษไทวัม (Kaliyuga Prathyaksha Daivam)[3] คณะกรรมการผู้บริหารมนเทียรนี้คือติรุมลาติรุปตีเทวัสถานัม (TTD) ซึ่งอยู่ใต้การควบคุมของรัฐบาลรัฐอานธประเทศโดยตรง และรายได้จากมนเทียรก็เข้าสู่รัฐบาลรัฐอานธรประเทศเช่นกัน[4]หุบเขาติรุมาละเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาเศษจลัม และมีความสูง 853 เมตร (2,799 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล หุบเขานี้ประกอบด้วยยอดเขาเจ็ดยอด (สัปตคีรี) ซึ่งสื่อถึงศีรษะทั้งเจ็ดของอาทิเศษะ มนเทียรนี้ตั้งอยู่บนยอดเขาที่เจ็ดซึ่งชื่อว่า เวงกฏคีรีมนเทียรนี้เป็นศาสนสถานที่ร่ำรวยที่สุดในโลกในแง่ของเงินบริจาคและความมั่งคั่ง[5][6][7] มนเทียรมีผู้เดินทางมาแสวงบุญอยู่ที่ 50,000 ถึง 100,000 คนต่อวัน (30 ถึง 40 ล้านคนต่อปีโดยเฉลี่ย) และจำนวนนี้อาจสูงขึ้นมากเป็นพิเศษในช่วงเทศกาลสำคัญของมนเทียร เช่น พรหโมสวัมที่ซึ่งมียอดผู้เดินทางมาแสวงบุญสูงถึง 500,000 คน ส่งผลให้เป็นที่เลื่องลือว่าที่นี่อาจจะเป็นศาสนสถานที่มีผู้มาเยี่ยมชมมากที่สุดในโลก[8] ในปี 2016 มีรายงานจำนวนผู้เดินทางมาแสวงุญอยู่ที่ 27.3 ล้านคน[9]มนเทียรนี้มีความเกี่ยวพันกับตำนานแห่งติรุมลาในฐานะความเกี่ยวข้องกับองค์เทพเจ้าที่อวตารลงมาในติรุมลา หนึ่งในตำนานเหล่านั้นระบุว่ามูรติของพระเวงกเฏศวรที่ประทับอยู่ที่ในมนเทียรนี้ เชื่อกันว่าจะคงอยู่ที่นี่ตราบจนสิ้นกลียุค